Na szczęście nie zawsze potrzebna jest natychmiastowa reakcja związana z ochroną roślin i koniecznością oprysku. Stosowanie oprysków i innych środków chemicznych powinno być zawsze ostatecznością. Jeśli jednak ingerencja chemiczna będzie konieczna, należy dobrze się zastanowić nad doborem środka zwalczającego. W przypadku niektórych ważna jest nawet pora dnia aplikowania środka na rośliny. Trzeba też dokładnie wiedzieć, z jakim szkodnikiem ma się do czynienia, ponieważ walka z niszczejącą uprawą będzie tylko wtedy skuteczna.

Jakie szkodniki mogą nam zniszczyć uprawę?

Z uwagi na wielość szkodników, jakie mogą pojawić się na polu rzepaku, nie ma jednolitego sposobu ochrony. Na pewno koniczna jest regularna obserwacja plantacji. Pamiętajmy, że zbyt pochopne i nietrafione metody ochrony roślin mogą poważnie zaszkodzić środowisku naturalnemu.

Rośliny rzepaku są narażone na działanie szkodników praktycznie od momentu wysiewu aż po moment zbiorów. W okresie jesieni roślinom zagrażają głównie: rolnice, pchełki: czarna, falistosmuga, smużkowata, rzepakowa, chowacz galasówek, ślimaki, tantniś krzyżowiaczek, śmietka kapuścina, gnatarz rzepakowiec, mszyce. W tym okresie dobrą metodą ochrony jest zaprawianie nasion. Oprysk należy wykonać dopiero w warunkach dużej presji szkodnika. Wiosną najwcześniej na plantacjach rzepaku pojawiają się szkodniki łodygowe takie jak: chowacz brukwiaczek i chowacz czterozębny.

W okresie kwitnienia na roślinach można zaobserwować słodyszka rzepakowego, a potem szkodniki łuszczynowe np.: chowacza podobnika i pryszczarka kapustnika, rzadziej mszyce kapuścianą. Szkodniki te początkowo zasiedlają obrzeżne pasy plantacji. Dlatego też na dużych plantacjach dobrze jest stosować zoocydy tylko w pasie brzeżnym plantacji (ok. 20 m), by ograniczyć liczebność nalatujących szkodników.

W początkowej fazie kwitnienia należy codziennie kontrolować szkodniki łuszczycowe. Najlepiej jest wytrząsać je z pąków i kwiatów rzepaku na białą kartkę (z 25 roślin, w 10 miejscach na plantacji) i w ten sposób określać ich liczebność, by w razie konieczności podjąć skuteczną walkę chemiczną po przekroczeniu dopuszczalnego progu. W określaniu ilości owadów bardzo przydatne są tzw. żółte naczynia.

Najczęściej występujące i zarazem najgroźniejsze owady na plantacjach rzepaku:

Chowacz brukwiaczek - masowy nalot chrząszczy na plantacje rzepaku rozpoczyna się, gdy temperatura gleby wynosi 5-7°C, często jeszcze przed ruszeniem wegetacji. Samica składa jaja w pędy, głownie poniżej wierzchołków pędów. Larwy drążą korytarze wewnątrz łodyg, powodując ich spłaszczenie i wyginanie się w kształcie litery S. Rośliny w wyniku uszkodzeń łamią się podczas wiatru, przedwcześnie dojrzewają i często osypują nasiona. Największe szkody w rzepaku wyrządza wówczas, gdy liczny nalot chrząszczy i złożenie jaj nastąpi w okresie największej wrażliwości rzepaku to jest od początku wybijania pędów do osiągnięcia przez nie 30 cm wysokości. Zabieg zwalczający chowacza brukwiaczka należy wykonać, gdy średnia dobowa temperatura utrzymuje się powyżej 6°C, po pojawieniu się chrząszczy na plantacji lecz przed złożeniem jaj. Próg ekonomicznej szkodliwości wynosi średnio: 10 odłowionych chrząszczy w 1 żółtym naczyniu w ciągu kolejnych 3 dni lub 2-4 chrząszcze na 25 roślinach.

Chowacz czterozębny – pojawia się na uprawach rzepaku ozimego najczęściej na początku kwietnia (kilka dni po chowaczu brukwiaczku). Samice składają jaja do ogonków liściowych i do nerwu głównego, blisko nasady liścia. Larwy żerują w ogonkach liściowych, nerwach głównych i łodygach przemieszczając się w kierunku korzenia. Rośliny w wyniku uszkodzeń przedwcześnie dojrzewają, często osypują nasiona oraz łamią się i wylegają. Z powodu braku zniekształceń i deformacji łodyg wykrycie larw jest trudne.

Słodyszek rzepakowy - powszechny i bardzo licznie występujący szkodnik pojawia się na plantacjach rzepaku prawie równocześnie z chowaczem czterozębnym, gdy temperatura powietrza wynosi około 15°C. Chrząszcze w/w agrofaga w fazie pąkowania roślin nadgryzają pąki kwiatowe u nasady. Uszkodzone pąki żółkną, usychają i odpadają, pozostają jedynie szypułki kwiatowe. Jeśli faza pąkowania z powodu chłodów przedłuża się szkody mogą być bardzo duże. Larwy odżywiają się pyłkiem kwiatowym i nektarem nie wyrządzając szkód. Zabieg zwalczający słodyszka rzepakowego i chowacza czterozębnego należy wykonać na pąkujących roślinach rzepaku, gdy zostanie przekroczony próg ekonomicznej szkodliwości, który wynosi dla: słodyszka rzepakowegostadium zwartego kwiatostanu - średnio 1 chrząszcz na 1 roślinie, a w stadium luźnego kwiatostanu - średnio 3-5 chrząszczy na 1 roślinie, a dla chowacza czterozębnego średnio 6 chrząszczy na 25 roślin lub 20 chrząszczy odłowionych w jednym żółtym naczyniu w ciągu 3 dni.

Chowacz podobnik – masowy nalot na plantacje odbywa się w okresie zakwitania rzepaku ozimego, gdy temperatura powietrza osiągnie około 180C. Samica wygryza mały otworek w łuszczynie i składa do środka jedno jajo. Wewnątrz łuszczyny żeruje zwykle jedna larwa zjadając 3-7 nasion. Uszkodzone łuszczyny pozostają zamknięte, jednak przedwcześnie żółkną i są lekko zdeformowane.

Pryszczarek kapustnik – nalot muchówek na plantacje następuje w początkach kwitnienia rzepaku ozimego. Ich lot trwa około miesiąca. Samice składają jaja grupowo do młodych łuszczyn, wybierają miejsca uszkodzone np. przez chowacza podobnika. Larwy żerujące zwykle po kilkadziesiąt w łuszczynie wysysają soki z nasion i wewnętrznych ścian łuszczyn. Zaatakowane łuszczyny przedwcześnie żółkną i pękają. Dochodzi do osypywania się nasion i powstawania samosiewów. Zabieg zwalczający chowacza podobnika i pryszczarka kapustnika należy wykonać w okresie opadania płatków kwiatowych i po wykształceniu się pierwszych łuszczyn, gdy został przekroczony próg ekonomicznej szkodliwości, który wynosi dla chowacza podobnika średnio 100 odłowionych chrząszczy w jednym żółtym naczyniu w ciągu 6 kolejnych dni lub 4 chrząszcze na 25 roślinach, a dla pryszczarka kapustnika średnio 1 muchówka na 4 roślinach lub 5 uszkodzonych łuszczyn na 1 roślinie.

Objaśnienia do tabeli:

· * nie zwalcza chowacza podobnika i pryszczarka kapustnika

· **zwalcza tylko słodyszka rzepakowego, chowacza podobnika i pryszczarka kapustnika

· Środki z grupy pyretroidów działają najskuteczniej w temperaturze poniżej 200C. W temperaturze

wyższej zabiegi wykonywać pod koniec dnia,

· Nurelle D 550 EC i Nurelle Max 515 EC najskuteczniej działa w temperaturze powietrza 15 -250C,

· W celu ustalenia progu szkodliwości należy wybrać losowo po 10 roślin w różnych miejscach pola, ogółem w zależności od jego wielkości od 100 do 150 sztuk, zliczyć na nich ilość chrząszczy a następnie obliczyć ile chrząszczy przypada średnio na 1 roślinę lub na 25 roślin.

· Zabiegi należy wykonywać poza godzinami lotu pszczół, przestrzegając okresów prewencji

· Termin wycofania środka z obrotu: Decistab TB- 30.10.2009, Patriot 2,5 EC – 31.10.2009, Nurelle D 550 EC – 17.08.2009

Źródło: bip.myslowice.pl, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Katowicach „O zwalczaniu szkodników rzepaku ozimego w terminie wiosennym”